Mensen met een psychiatrische problematiek die strafbare feiten hebben gepleegd
Mensen met een psychiatrische problematiek die strafbare feiten hebben gepleegd kunnen op twee manieren benaderd worden. Eén benadering bestaat erin deze mensen niet te bestraffen omdat ze psychisch ziek zijn en dus niet verantwoordelijk kunnen worden gesteld voor hun daden. De meeste Westerse strafrechtssystemen kiezen echter voor een benadering waarin deze mensen vooral als gevaarlijke personen worden gezien waartegen de samenleving zich – door opsluiting – poogt te beschermen. De gevaarlijkheid wordt dan gebruikt als rechtvaardiging voor een interventie door de strafrechtsbedeling. Het gevolg van deze benadering is dat deze mensen vaak in gevangenissen of in sterk beveiligde settings terecht komen waar de kwaliteit van de zorg te wensen over laat. Deze situatie heeft ook juridisch verstrekkende gevolgen nu het Europees Hof voor de Rechten van de Mens dergelijke situaties steeds vaker veroordeelt.
Multidisciplinair onderzoek UGent
Gedurende vijf jaar (2014-2019) zullen drie vakgroepen van de Universiteit Gent samen onderzoek doen om op zoek te gaan naar alternatieven voor de huidige dominante risicogerichte aanpak van mensen met een psychiatrische problematiek die strafbare feiten hebben gepleegd.
Het project kiest expliciet voor een sterktegerichte benadering, die gericht is op de capaciteiten en mogelijkheden van de persoon in plaats van op zijn of haar tekortkomingen.
Het onderzoek bestaat uit vijf onderzoekslijnen rond de volgende vragen:
A. Wat zijn de juridische mogelijkheden om de rechtspositie van mensen met een psychiatrische stoornis die strafbare feiten hebben gepleegd binnen het strafrechtelijk systeem te verbeteren? Kunnen gerechtelijke alternatieve maatregelen een alternatief bieden? (Vakgroep Criminologie, Strafrecht en Sociaal Recht – Prof. dr. Tom Vander Beken – Drs. Els Schipaanboord)
B. Hoe ervaren mensen die geïnterneerd worden de wijze waarop hun ‘assessment‘ gebeurt door verschillende actoren uit justitie en de hulpverlening tijdens de procedure tot en de uitvoering van de internering? Wat zijn de gevolgen van deze ervaring en wat zijn aanbevelingen? (Vakgroep Psychiatrie en Medische Psychologie – Prof. Dr. Kurt Audenaert – Drs. Ciska Wittouck)
C. Welke elementen vinden wetsovertreders met een psychiatrische problematiek belangrijk in het stopproces van criminaliteit? (Vakgroep Criminologie, Strafrecht en Sociaal Recht – Prof. dr. Freya Vander Laenen – Drs. Sofie Van Roeyen)
D. Kunnen we een sterktegericht herstelmodel voor de behandeling en zorg van mensen met een psychiatrische stoornis die strafbare feiten hebben gepleegd ontwikkelen? (Vakgroep Orthopedagogiek – Prof. dr. Wouter Vanderplasschen – Drs. Natalie Aga)
E. Hoe beïnvloedt een familielid dat psychisch ziek is hun familie en sociale netwerken? Hoe kunnen we de ondersteuning van familie en sociale netwerken integreren in een herstelmodel? (Vakgroep Orthopedagogiek – Prof. dr. Stijn Vandevelde – Drs. Sara Rowaert)
In de laatste fase van het onderzoek werken we aan de integratie van deze vijf onderzoekslijnen. We willen komen tot sterktegerichte, multidisciplinaire richtlijnen, anbevelingen en bruikbare strategieën voor het omgaan met mensen met een sychiatrische stoornis die strafbare feiten hebben gepleegd. Deze geïntegreerde trategieën worden ontwikkeld samen met sleutelfiguren uit de justitiële en zorgsector, met beleidsmakers en samen met de doelgroep.